در محیط‌های صنعتی، نیروگاهی، نفت و گاز، و ساختمان‌های حساس، وقوع آتش‌سوزی می‌تواند علاوه بر خسارت‌های مالی سنگین، منجر به توقف کامل عملیات و تهدید جان افراد شود. سیستم هوشمند اطفاء حریق و هشدار ایمنی یک راهکار یکپارچه است که با استفاده از حسگرهای دقیق، کنترلرهای صنعتی و الگوریتم‌های تصمیم‌گیری سریع، آتش را در مراحل اولیه شناسایی کرده و به‌صورت خودکار فرآیند اطفاء را آغاز می‌کند.
اهداف و کارکردهای اصلی
-تشخیص سریع حریق قبل از گسترش
-فعال‌سازی خودکار فرآیند اطفاء با حداقل مداخله انسانی
-هشدار صوتی، نوری و ارسال پیام به مرکز کنترل یا اپراتور
-ثبت و آرشیو داده‌های حادثه برای تحلیل بعدی
-کاهش خسارت و جلوگیری از توقف طولانی‌مدت عملیات
اجزای اصلی سیستم
- حسگرهای تشخیص حریق
سنسور دود (Smoke Detectors): شامل نوع نوری (Optical) و یونیزه (Ionization)
سنسور شعله (Flame Detectors): شامل UV، IR و ترکیبی UV/IR برای تشخیص طیفی شعله
سنسور حرارت (Heat Detectors): نقطه‌ای یا افزایشی برای تشخیص دمای غیرعادی
سنسور گازهای خطرناک: مانند CO، CH₄ یا H₂ برای پیشگیری از انفجار
- پنل کنترل مرکزی (Fire Alarm Control Panel)
-دریافت داده از حسگرها و مقایسه با آستانه‌های تعریف‌شده
-فعال‌سازی سیستم هشدار و ارسال فرمان به سامانه اطفاء
ثبت زمان، محل و نوع حادثه
قابلیت اتصال به شبکه صنعتی یا سیستم مدیریت ساختمان (BMS)
- تجهیزات اطفاء حریق
سیستم آبی (Water-based): اسپرینکلر، Water Mist
سیستم گازی (Gas-based): FM200، CO₂، Novec 1230
سیستم پودر یا فوم: برای صنایع نفت و پتروشیمی
فعال‌سازی خودکار از طریق شیرهای سلونوئیدی کنترل‌شده توسط PLC یا پنل آتش‌نشانی
- زیرساخت ارتباطی و مانیتورینگ
ارتباط حسگرها با پنل کنترل از طریق پروتکل‌هایی مثل ۴-۲۰mA، Modbus RTU یا CAN bus
ارتباط پنل با سیستم مانیتورینگ مرکزی از طریقModbus TCP، BACnet/IPیا OPC UA
قابلیت ارسال هشدار به مراکز دوردست از طریق GSM/GPRS یا MQTT (اتصال ابری)
پروتکل‌های ارتباطی
۴-۲۰mA: انتقال آنالوگ مطمئن از حسگر به کنترلر
HART: انتقال سیگنال همراه با داده‌های تشخیصی
Modbus RTU/TCP: ارتباط بین پنل مرکزی و PLC/SCADA
BACnet/IP: برای ادغام با سیستم‌های مدیریت ساختمان
MQTT:برای ارسال هشدار و داده به سامانه‌های ابری
قابلیت‌های تحلیلی و هوشمند
تشخیص ترکیبی (Multi-sensor Detection): کاهش آلارم‌های کاذب با استفاده همزمان از دود، حرارت و شعله
تحلیل روند (Trend Analysis): بررسی تغییرات دما یا دود پیش از رسیدن به آستانه بحرانی
اولویت‌بندی هشدار: تعیین سطوح هشدار (پیش‌هشدار، هشدار اصلی، فعال‌سازی اطفاء)
مانیتورینگ سلامت سیستم: بررسی منظم عملکرد حسگرها و شیرهای اطفاء
در یک واحد تولید مواد شیمیایی، سیستم هوشمند اطفاء حریق نصب و راه‌اندازی شد:
استفاده از حسگرهای UV/IR در نزدیکی مخازن حلال
سنسورهای دود نوری در فضای انبار مواد اولیه
سیستم اطفاء گازی FM200 برای حفاظت از اتاق کنترل
ارتباط حسگرها با پنل مرکزی از طریق Modbus RTU
اتصال پنل به سیستم SCADA کارخانه با Modbus TCP
هشداردهی همزمان از طریق آژیر، فلاشر، پیامک و داشبورد آنلاین
نتیجه:
در یک حادثه ناشی از نشت حلال، سیستم طی ۸ ثانیه شعله را شناسایی و فرآیند اطفاء گازی را فعال کرد. حریق در کمتر از ۳۰ ثانیه مهار شد و هیچ خسارت جدی به تجهیزات وارد نشد.
سیستم هوشمند اطفاء حریق و هشدار ایمنی، با استفاده از ترکیب حسگرهای چندگانه، الگوریتم‌های تشخیص پیشرفته و زیرساخت ارتباطی مطمئن، امنیت محیط‌های صنعتی و ساختمانی را تضمین می‌کند. این سیستم نه تنها در کاهش خسارات مؤثر است، بلکه با ثبت و تحلیل داده‌های حادثه، به بهبود طراحی و ایمنی آینده کمک می‌کند. اگر به دنبال پیاده‌سازی این سیستم در پروژه‌های صنعتی خود هستید، همین حالا با شماره های ۰۹۱۲۸۵۷۸۰۴۶ و ۰۹۱۲۰۱۹۱۳۶۸ تماس بگیرید و یا به ایمیل info@iotbiz.ir درخواست خود را ارسال کنید تا مشاوره رایگان دریافت کنید و راهکار مناسب را دریافت کنید.