پایانه‌های صادرات نفت به‌عنوان مراکز حیاتی برای بارگیری و انتقال نفت خام و فرآورده‌های نفتی، نقش کلیدی در زنجیره تأمین انرژی جهانی دارند. با این حال، فعالیت‌های انجام‌شده در این پایانه‌ها شامل بارگیری نفت‌کش‌ها، ذخیره‌سازی، انتقال و عملیات جانبی می‌تواند منجر به انتشار آلاینده‌هایی نظیر ترکیبات آلی فرار (VOCها)، دی‌اکسید گوگرد (SO₂)، اکسیدهای نیتروژن (NOx)، ذرات معلق (PM2.5 و PM10) و در برخی شرایط گازهای خطرناک مانند H₂S شود. به همین دلیل، پایش کیفیت هوا در این محیط‌ها برای حفظ سلامت کارکنان، کاهش اثرات زیست‌محیطی و رعایت استانداردهای بین‌المللی یک ضرورت محسوب می‌شود.
فناوری‌های مورد استفاده در پایش کیفیت هوا
۱٫ سنسورهای گازهای سمی و آلاینده‌ها
حسگرهای الکتروشیمیایی و مادون‌قرمز (IR) برای شناسایی دقیق H₂S، CO، SO₂ و VOCها در پایانه‌ها نصب می‌شوند. این حسگرها به‌صورت بلادرنگ داده‌ها را جمع‌آوری و به سیستم مانیتورینگ مرکزی ارسال می‌کنند.
۲٫ ایستگاه‌های پایش هوای محیطی
ایستگاه‌های ثابت و سیار که ترکیبی از سنسورهای گازی، آنالیزورهای ذرات و تجهیزات هواشناسی (مانند سنجش سرعت و جهت باد) هستند، در نقاط مختلف پایانه مستقر می‌شوند.
۳٫ شبکه‌های حسگر بی‌سیم (WSN) با IoT
داده‌های جمع‌آوری‌شده از سنسورها از طریق پروتکل‌هایی مانند LoRaWAN یا NB-IoT به سرور مرکزی منتقل می‌شوند. این روش امکان پوشش گسترده، مصرف انرژی پایین و مقیاس‌پذیری بالا را فراهم می‌کند.
۴٫ سیستم‌های مدل‌سازی انتشار آلاینده‌ها
داده‌های به‌دست‌آمده با مدل‌های انتشار مانند AERMOD یا CALPUFF تلفیق می‌شوند تا پیش‌بینی تغییرات آلاینده‌ها در شرایط جوی مختلف امکان‌پذیر شود.
۵٫ داشبوردهای هوشمند و هشدار سریع
داده‌ها در داشبوردهای تحت وب نمایش داده شده و در صورت عبور از حد مجاز، هشدارهای فوری برای اپراتورها و تیم‌های ایمنی صادر می‌شود.
چالش‌ها و الزامات فنی
شرایط محیطی سخت: رطوبت بالا، بخارات نفتی و دمای متغیر می‌توانند بر دقت حسگرها تأثیر بگذارند، بنابراین نیاز به تجهیزات مقاوم با کالیبراسیون خودکار وجود دارد.
یکپارچگی داده‌ها: داده‌های سنسورها باید با سیستم‌های ایمنی پایانه (مانند سیستم اعلام حریق و سامانه‌های تهویه اضطراری) ادغام شوند.
انطباق با استانداردها: پایانه‌ها باید الزامات سازمان‌هایی مانند EPA، OSHA و ISO 14001 را رعایت کنند.
در یکی از پایانه‌های صادراتی حوزه خلیج فارس، یک شبکه ۵۰ حسگری مبتنی بر NB-IoT برای پایش ترکیبات آلی فرار و H₂S پیاده‌سازی شد. داده‌های جمع‌آوری‌شده در یک داشبورد ابری تحلیل و با اطلاعات هواشناسی تلفیق گردید. در یک رخداد واقعی، افزایش ناگهانی VOC در منطقه بارگیری شناسایی شد و سامانه به‌صورت خودکار تهویه اضطراری را فعال و بارگیری را متوقف کرد. این اقدام از بروز حادثه زیست‌محیطی و تهدید سلامت کارکنان جلوگیری کرد.
پایش کیفیت هوا در پایانه‌های صادرات نفت تنها یک الزام زیست‌محیطی نیست، بلکه ابزاری کلیدی برای مدیریت ایمنی عملیاتی، پیشگیری از حوادث، و ارتقای پایداری در صنعت نفت است. استفاده از حسگرهای هوشمند، شبکه‌های IoT، و تحلیل داده‌های بلادرنگ باعث می‌شود تا اپراتورها بتوانند با تصمیم‌گیری سریع و دقیق، ریسک‌ها را کاهش داده و استانداردهای بین‌المللی را رعایت کنند. آینده این حوزه به سمت یکپارچه‌سازی با سیستم‌های هوش مصنوعی برای پیش‌بینی خودکار رخدادهای آلاینده و بهبود بهره‌وری انرژی حرکت خواهد کرد.
اگر به دنبال پیاده‌سازی این سیستم در پروژه‌های صنعتی خود هستید، همین حالا با شماره های ۰۹۱۲۸۵۷۸۰۴۶ و ۰۹۱۲۰۱۹۱۳۶۸ تماس بگیرید و یا به ایمیل info@iotbiz.ir درخواست خود را ارسال کنید تا مشاوره رایگان دریافت کنید و راهکار مناسب را دریافت کنید.