در صنعت حمل‌ونقل زنجیره سرد (Cold Chain Logistics)، کنترل دقیق دمای محموله‌ها حیاتی است. مواد غذایی، داروها، واکسن‌ها و محصولات شیمیایی در صورت خروج از محدوده دمای مجاز، کیفیت خود را از دست می‌دهند و خسارت‌های سنگینی به شرکت‌ها وارد می‌شود.
فناوری اینترنت اشیا (IoT) با فراهم‌کردن امکان پایش بلادرنگ دما، رطوبت و موقعیت مکانی در محموله‌های یخچالی، انقلابی در کنترل کیفیت زنجیره سرد ایجاد کرده است.
ساختار فنی سامانه پایش دما مبتنی بر IoT
یک سامانه هوشمند پایش محموله‌های یخچالی معمولاً از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود:
۱٫ حسگرهای دما و رطوبت (IoT Temperature & Humidity Sensors):
در داخل کانتینر یا کامیون یخچالی، چندین حسگر بی‌سیم نصب می‌شود که دما و رطوبت را در نقاط مختلف محفظه اندازه‌گیری می‌کنند.
این حسگرها معمولاً از فناوری‌های LoRa، Zigbee یا BLE (Bluetooth Low Energy) استفاده می‌کنند تا با مصرف انرژی پایین، داده‌ها را به گیت‌وی (Gateway) مرکزی ارسال کنند.
دقت اندازه‌گیری حسگرها معمولاً در محدوده ±۰٫۲°C است و در دوره‌های چند ثانیه تا چند دقیقه داده می‌فرستند.
۲٫ واحد جمع‌آوری و ارسال داده (IoT Gateway):
گیت‌وی وظیفه دریافت داده از چندین حسگر و ارسال آن به سرور ابری را بر عهده دارد.
در حمل‌ونقل جاده‌ای، این دستگاه معمولاً به سیستم موقعیت‌یاب GPS و شبکه ارتباطی NB-IoT یا ۴G LTE مجهز است تا علاوه بر داده دما، موقعیت لحظه‌ای محموله را نیز منتقل کند.
در برخی سیستم‌ها، در صورت قطع ارتباط، گیت‌وی داده‌ها را در حافظه داخلی ذخیره کرده و پس از اتصال مجدد، ارسال می‌کند.
۳٫ پلتفرم ابری و نرم‌افزار نظارت (Cloud Monitoring Platform):
داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق API به یک پلتفرم ابری منتقل می‌شوند، جایی که نرم‌افزار تحلیلی وضعیت دما را بررسی کرده و در صورت انحراف از محدوده مجاز، هشدار صادر می‌کند.
کاربران از طریق داشبورد تحت وب یا اپلیکیشن موبایل می‌توانند وضعیت دمای هر کانتینر را به‌صورت لحظه‌ای مشاهده کنند.
سامانه همچنین امکان تحلیل تاریخی داده‌ها، شناسایی الگوهای خطا و بهینه‌سازی تنظیمات سیستم سرمایشی را فراهم می‌کند.
در یکی از پروژه‌های بین‌المللی شرکت DHL، کامیون‌های یخچالی مجهز به حسگرهای LoRaWAN و گیت‌وی‌های NB-IoT شدند تا دمای محفظه‌های حمل مواد دارویی را پایش کنند.
در این سامانه، داده‌های دما هر ۳۰ ثانیه به سرور مرکزی ارسال می‌شد و در صورت افزایش دما بیش از ۲ درجه از حد مجاز، پیام هشدار از طریق SMS و اپلیکیشن برای اپراتور ارسال می‌شد.
نتیجه این پروژه کاهش ۹۰٪ از خسارت‌های ناشی از فساد دارویی و بهبود قابلیت ردیابی (Traceability) در کل زنجیره حمل‌ونقل بود.
مزایای استفاده از IoT در زنجیره سرد
پایش بلادرنگ و دقیق دما و رطوبت محموله.
کاهش ضایعات محصولات حساس.
افزایش قابلیت اطمینان و شفافیت در زنجیره تأمین.
هشداردهی خودکار در صورت خرابی سیستم سرمایشی یا باز شدن درب کانتینر.
بهبود انطباق با استانداردهای بین‌المللی (GDP، HACCP، ISO 22000).
پایش هوشمند دمای محموله‌های یخچالی با حسگرهای IoT، گامی مهم در تحول دیجیتال صنعت لجستیک است. این فناوری با فراهم‌کردن داده‌های بلادرنگ و قابل‌تحلیل، نه‌تنها از بروز خسارت جلوگیری می‌کند بلکه به شرکت‌ها امکان می‌دهد عملکرد سیستم سرمایشی خود را بهینه و مسیرهای حمل را بر اساس شرایط واقعی کنترل کنند.
در آینده، ترکیب IoT با فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی (AI) و Digital Twin می‌تواند زنجیره سرد را به سیستمی خودپایش، پیش‌بین و کاملاً هوشمند تبدیل کند گامی به‌سوی لجستیک پایدار و بدون ضایعات
اگر به دنبال پیاده‌سازی این سیستم در پروژه‌های صنعتی خود هستید، همین حالا با شماره های ۰۹۱۲۸۵۷۸۰۴۶ و ۰۹۱۲۰۱۹۱۳۶۸ تماس بگیرید و یا به ایمیل info@iotbiz.ir درخواست خود را ارسال کنید تا مشاوره رایگان دریافت کنید و راهکار مناسب را دریافت کنید.